Je bent hoog opgeleid. Hebt een succesvolle carrière. Je woont in een mooi appartement in de stad. Je hebt lieve vrienden en alles in je leven is goed geregeld. Eigenlijk zou je helemaal niet ontevreden mogen zijn, maar toch knaagt er iets en ben je niet gelukkig. Ik kan deze vraag beantwoorden omdat ik zelf ervaringsdeskundige ben op het gebied van het dertigersdilemma. Daarnaast heb ik met mijn filosofische praktijk veel ervaring als coach met dit soort levensvragen.
Het probleem van het dertigersdilemma betekent dat je op een keerpunt bent gekomen in je leven. Tot nu toe was je gelukkig omdat je jouw identiteit kon ontlenen aan wat anderen van je vonden. Zolang je aan de verwachtingen en wensen van de buitenwereld voldeed, oogstte je lof en dat maakte je gelukkig. Je deed een studie waar je ouders trots op waren. Je wist vervolgens een goede baan te bemachtigen waaraan je een zekere status kon ontlenen bij je vrienden. Maar dan. Nu echter ben je op een punt aangekomen in je leven waarop je merkt dat dit een doodlopende weg is. Want je hebt nu toch aan alle voorwaarden voldaan? Je hebt nu toch alles bereikt waarvan je dacht dat je daar gelukkig van zou worden. Je hebt precies gedaan wat er van je verwacht werd. Hoe kan het dan zijn dat je nu niet gelukkig bent?
Wat mist er dan in hemelsnaam?
Wat er ontbreekt, is dat je zelf aan het roer moet gaan staan en sturing moet gaan geven aan je leven. Je kunt niet meer vertrouwen op wat anderen vinden dat jij zou moeten doen. Betekenis geven aan je leven, dat kunnen anderen niet voor jou doen. Zodoende kom je er nu langzaam achter dat je er alleen voor staat bij belangrijke keuzes. Het is niet aan anderen om jou gelukkig te maken. Die verantwoordelijkheid draag je helemaal zelf. Alleen jij hebt die mogelijkheid om je leven dusdanig in te richten dat het passend is. Jij bent de enige met die sleutel.
Zin en betekenis
Maar waarom is zin en betekenis geven aan je leven dan zo belangrijk? Wanneer je keuzes maakt die echt bij jou passen, bijvoorbeeld qua baan of carrière, dan zal je merken dat het je goed af gaat. Dat er een wisselwerking ontstaat tussen jou en hetgeen je gekozen hebt. Dat je doeltreffender keuzes maakt en dat je ook makkelijker je doelen realiseert. Je zult merken dat dingen meer vanzelf gaan, dat je meer in een flow komt. Je ervaart dat je meer gewaardeerd wordt om wie je bent en dat je lekkerder in je vel zit. Al deze positieve elementen dragen bij aan een zin- en betekenisvol leven. Daarmee is het dertigersdilemma vooral niet een vervelende existentiële crisis, maar juist een enorme kans. Als je het serieus neemt heb je kans op een veel rijker en gelukkiger leven.
Wie ben ik?
Als dit besef is doorgedrongen dient de vraag zich aan; Wat maakt mij gelukkig? Hoe kan ik zin en betekenis geven aan mijn leven? Welke keuze moet ik maken? En bovendien, als ik veel van mijn keuzes niet zelf heb gemaakt; Wie ben ik eigenlijk echt? Om daarachter te komen zal je aan reflectie moeten gaan doen. Zelfreflectie, een dialoog met een expert en goede gesprekken met je partner zijn hierbij essentieel. In mijn eigen praktijk stimuleer ik mensen door middel van gesprekken, oefeningen en teksten om zichzelf beter te leren doorzien.Daarnaast probeer ik ze te leren hoe je authentieke keuzes kunt maken.
Gelukkiger leven
Maar of je nu mijn hulp gebruikt, of die van een andere expert. Het uitgangspunt blijft dat je voldoende zelfkennis dient te verwerven om keuzes te kunnen maken die dicht bij jezelf staan. Zodat je deze enorme kans op een meer vervullend en gelukkiger leven met beide handen aangrijpt.
Overzichtsartikel en video’s van het dertigersdilemma
Afgelopen bootcamp heeft Parool journaliste Hiske Versprille zelf deelgenomen en daar een prachtig artikel over geschreven: “Niet hollen maar stilstaan”
Tomeloze ambitie “Als er één ding is dat de deelnemers van de bootcamp bindt, is het wel dat ze op een of andere manier klem zitten; in de verwachtingen van hun omgeving, in levensstijl of in hun tomeloze ambitie.”
Dat levert voor iedereen dan ook de vraag op: Wie ben ik eigenlijk? En wat wil ik nou echt met mijn leven?
Moderne epidemie
“Ze zijn in grofweg de afgelopen tien jaar, zoals één van hen het verwoordt, ‘met twee vingers in de neus, achteruitlopend en feestend’ ontzettend geslaagd. Maar op een gegeven moment liep er iets spaak of sloegen de twijfels toe.”
In de bootcamp wordt filosofie gebruikt om deze levensvragen te doorzien en de werking van de diverse oefeningen te verklaren. Hiske citeert Thijs over dit hedendaagse probleem “Het is echt een moderne epidemie. Mensen blijven maar doorhollen zonder af en toe eens na te denken over wie ze nou eigenlijk zijn en wat ze belangrijk vinden – ik zie het bij al mijn cursussen.”
Erkenning en succes “Thijs weet uit eigen ervaring hoe het is om over de kop te slaan: hij ontwikkelde zijn cursus nadat hij, zoals hij dat noemt, een jaar compleet in de war was geweest. Ik had bedrijfseconomie gestudeerd en was ondernemer. Ik wilde altijd rijk worden en de beste zijn. Maar ineens dacht ik: is dit het nou? En toen sloeg de bodem onder me weg. Die dorst naar succes en naar waardering: het is een fictie die uiteindelijk nergens op is gebaseerd.”
Ook de deelnemers komen aan het woord, waarbij duidelijk wordt dat velen de lat hoog leggen en zich afvragen of ze daar wel gelukkig van worden. “Iedereen werkt zich kapot, maar doet alsof het allemaal prima gaat,” zegt een van de dames. “Wij houden de schijn op. Het gaat zo goed, we zijn zo succesvol. Ondertussen moet je je familie regelmatig zien, een goede relatie hebben, elk jaar drie keer op reis en er goed uitzien. Het is eigenlijk niet te doen.”
Authentieke keuzes
De oorzaak moet worden gezocht in de verworvenheden van onze moderne tijd. Thijs vertelt “Door alle vrijheid en waardevrijheid weten we niet meer op basis van wat we moeten kiezen. Goed kiezen is een kunst die je moet aanleren. Als je beter weet wie je bent, wordt het gemakkelijker om te kiezen en om na te denken of je het leven leeft dat bij je past.”
Zelfkennis
Uiteindelijk gaat het erom dat je gelukkig bent met wie je bent en wat je doet. “Filosofen doen een poging het goede leven te beschrijven,” zegt Sins. “Wat is dat dan? Ik heb de ervaring dat weinig zo waardevol is als stilstaan en naar jezelf luisteren. Als je rustig en stil bent en de tijd neemt om jezelf en je eigen drijfveren te leren kennen, komen de antwoorden vaak vanzelf.”
Normaal gesproken wens ik rond deze tijd iedereen een gelukkig nieuwjaar, maar dit jaar vraag ik me af wat daar toch de bedoeling van is. Hetzelfde geldt voor het maken van goede voornemens. Waar is deze traditie van wensen en goede voornemens eigenlijk op gebaseerd? En wat betekent het dan? Ik hink hierbij op twee gedachten. Enerzijds zou je zeggen dat hopen en wensen iets moois is. In onze Joods-Christelijke traditie is de hoop toch een deugd.
Anderzijds kun je je afvragen of het wel zo verstandig is om op betere tijden te hopen?
Het adagium van deze tijd is toch om in het ‘Nu’ te leven? Zo leert het boeddhisme ons dat onze verlangens juist de oorzaak zijn van het lijden. Indien je uitstaande verlangen geen waarheid wordt dan kun je namelijk wel eens gekwetst worden. En ook een filosoof als Sartre stelt dat we ‘zonder hoop moeten leren leven’.
Hoop is reëel
Waarom zouden we dus wel of niet moeten hopen? Het positieve kamp wordt onder meer vertegenwoordigd door de Duitse filosoof Ernst Bloch. Hij heeft hier zelfs een boek aan gewijd ‘Het principe van de hoop’. Volgens hem is hoop juist de drijfveer voor alles wat we doen. Ons hele leven staat in het teken van de hoop op een betere toekomst. Zodat we eigenlijk iedere dag beginnen met goede voornemens. Je neemt je voor iets te doen of te laten in de hoop dat het jouw leven ten goede komt. Op deze manier kun je volgens Bloch ook jezelf verwezenlijken door datgene wat je je voorneemt tot realiteit te maken. Je gedrevenheid komt dus voort uit de hoop die je hebt op een betere toekomst en de hoop dat het zal slagen.
Daarbij verbindt Bloch de hoop voor de toekomst ook met het hier en nu. Zelfs in een ideaal dat ver van ons af staat, ligt volgens hem een reële mogelijkheid besloten dat deze wordt verwezenlijkt. Een ideaal geeft een duidelijke richting aan en door deze uit te spreken vel je een oordeel over iets waar je al dan niet tevreden mee bent. Denk maar aan Martin Luther Kings uitspraak ‘I have a dream’.
Hoop als vlucht
Toch zien filosofen als Nietzsche, Sartre en Camus liever dat wij onze hoop laten varen. Voor hen is hopen een manier om ons bestaan te ontkennen. Nietzsche hakt daarbij graag met de botte bijl en stelt dat: “Hoop het kwaadste aller kwaden is, omdat zij de marteling verlengt.” Volgens deze heren vestigen we dus liever onze hoop op een religieus of utopisch ideaal, dan dat we de martelingen van ons bestaan onderkennen en accepteren. Het hopen op iets beters wordt bij deze filosofen gelijk gesteld aan een soort passiviteit waarmee het leven lijdzaam wordt ondergaan.
Zij pleiten liever voor een leven waarin de mens zelf de volledige verantwoordelijkheid draagt. Neem dus het roer in eigen hand en kies zelf je bestaan in plaats van je lot in handen te leggen van de hoop.
Je zult inmiddels begrijpen dat ik mij afvraag of ik er goed aan doe om iedereen een gelukkig nieuwjaar te wensen. Om dit jaar toch niet met lege handen te staan, zou ik een poging willen wagen om de tegenstelling tussen deze twee kampen te verenigen.
Hoop zonder vlucht
Er zijn wat mij betreft twee verschillende soorten hoop die verband houden met hoe je zelf in het leven staat. Je kunt namelijk gemakkelijk vluchten uit de realiteit door je hoop te vestigen op een illusie. Je hoopt op een ideaal dat ver weg staat van je huidige leven, een droom die waarschijnlijk nooit zal komen en eerder op een langdurige teleurstelling zal uitlopen. Dit wordt bedoelt met de ontkenning van je bestaan. Het probleem hiervan is dat je je levensgeluk ontleent aan de hoop op een ideaal, in plaats van gelukkig te kunnen zijn in het hier en nu.
De oplossing vergt een andere houding. Een waarin je de toestand waarin je nu verkeert leert accepteren. Een visie waarbij je de realiteit juist omarmt. Hoe hard of vervelend deze ook mag zijn. Je aanvaardt daarmee jouw lot en dat van de wereld met opgeheven hoofd, je neemt verantwoordelijkheid voor je leven en kiest voor jouw bestaan. Indien je vanuit deze levenshouding leeft, kun je volgens mij wel degelijk de hoop uitspreken op een betere wereld of een beter bestaan. De hoop wordt nu reëler omdat je die uitspreekt vanuit de onderkenning van het hier en nu.
Open houding
Naast het accepteren van je huidige leven lijkt er nog iets nodig te zijn om een wens dichterbij te brengen. Je dient je open te stellen voor nieuwe mogelijkheden die de door jouw uitgesproken hoop in zich dragen. Mogelijkheden of ervaringen die wellicht heel anders zijn dan dat je gewend bent maar desalniettemin overeenstemmen met jouw wens.
Dit werkt uiteraard alleen maar als je die nieuwe ervaringen of mogelijkheden ook kunt zien. De fixatie op één vastomlijnd ideaalbeeld en het ontkennen van je huidige situatie zorgt er voor dat je juist geen mogelijkheden meer ziet. Je ervaart alles dan slechts als een bevestiging van de vervelende positie waarin je denkt te verkeren. Het glas is dan halfleeg.
Waaier aan mogelijkheden
Probeer dus met een open blik de toekomst tegemoet te treden. Indien we de werkelijkheid opvatten als een proces met voortdurend nieuwe mogelijkheden en niet vasthouden aan één dogmatische richting zonder alternatieven, dan opent zich een waaier van alternatieve mogelijkheden. Waarbij op elk gegeven moment een nieuwe mogelijkheid zich aandient om de hoop op een beter bestaan dichterbij te brengen.
Gewoontedieren als wij zijn, zal het niet eenvoudig zijn om jezelf te accepteren en zo’n open houding te ontwikkelen. Daarom wil ik je het komend jaar toewensen om te midden van je alledaagse routine juist de nieuwe mogelijkheden te zien. Ik hoop dat je open staat voor het toeval en het nieuwe dat iedere plotselinge ontmoeting met zich meebrengt. Om vanuit een gelukkig heden steeds die ervaring te kiezen waarin jouw wensen besloten liggen.
Het dertigersdilemma kan worden verklaard uit onze geschiedenis en de huidige staat van de maatschappij.
Door Thijs Sins
Filosoof Roman Kzrnaric verklaard in de onderstaande video alle problemen die samenhangen met dit thema. Hij gaat op zoek naar de redenen waarom wij werk zoeken dat voldoening geeft, maar daarnaast geeft hij ook advies hoe we daadwerkelijk daar kunnen komen. Het dertigersdilemma betekent voor velen een staat van verwarring, misschien zelfs een lichte crisis, over de beroepskeuze. Roman noemt onder meer de zogenaamde keuze paradox waarin wij ons bevinden, er is te veel keuze, daarom kunnen we nauwelijks kiezen. Een citaat van Zygmunt Bauman schiet mij te binnen:
“de vreugde van het kiezen wordt altijd ietwat getemperd door het vermoeden dat er vele andere keuzemogelijkheden waren die je links hebt laten liggen.”
Verder gaat hij in op de verschillende persoonlijkheidstesten, zoals de MBTI (Myers Briggs) test, die heden ten dage door vele loopbaanadviseurs wordt gebruikt en de gevaren daarvan. Het is namelijk een foto-opname van je leven op dat moment!
Kans
De tijd waarin wij nu leven en het daarmee gepaard gaande dertigersdilemma kun je ook zien als een enorme kans en een rijkdom. Je krijgt de kans om je leven opnieuw in te richten, precies zo dat jij je waarden en talenten kwijt kan in je werk. Hoe je dat vervolgens doet wordt ook nog aangeroerd in het verhaal. “Probeer te letten op die momenten dat je ‘flow’ ervaart in dat wat je doet. Die werkzaamheden geven je een goede richting voor het type werk dat je voldoening zal geven.
Een belangrijk punt dat Roman noemt zie ik zelf ook veel terug bij cliënten in mijn praktijk. Namelijk dat men veel te lang nadenkt over de beste mogelijke carrièreverandering, alvorens actief iets te ondernemen. Probeer het om te draaien, ga eerst iets ondernemen (vrijwilligerswerk, stage, meelopen, afspraken, bijbaan) en ervaar hoe het is om te experimenteren in dat werkveld. Bedenk pas daarna wat jou het beste is bevallen. Probeer je angst voor het zetten van nieuwe stappen te overwinnen, je krijgt spijt als je het niet doet.
Iedereen wil iets voorstellen, iemand zijn, herkend worden. Dan helpt het carrière te maken, naar de juiste feestjes te gaan en de mooiste partner te hebben. En daarnaast een cool leven te leiden en ook nog veel echte vrienden te hebben. Ambitieuze doelen. ‘t Is even doorbijten maar dan heb je ook wat in handen: een gelukkig en compleet leven.
In deze cursus neemt filosoof Thijs Sins je mee in de spanning tussen de echte en de bedachte wereld. Wie is eigenlijk je raadgever in het stellen van je doelen in je leven? Is dat de echte ik of de bedachte ik? Is dit, om met Freuds bril te kijken, het ego of het es? Wie is bij jou de baas in het maken van keuzes? Ben jij de ruiter of het paard?
Deze cursus richt zich op het ontstaan van de idee van het individu sinds de Verlichting en is een verkenning van de betekenis van authentiek handelen. Hoe kun je ontsnappen aan de waan van de dag en keuzes maken die dicht bij jezelf staan?
Met de combinatie van zowel denken als doen kun je ondervinden wat het betekent om intuïtief te handelen. En hoe je kunt luisteren naar de signalen van je onbewuste -of om ze gewoon te negeren. Deze cursus geeft je het gereedschap voor een doeltreffender leven.
Waren Lennon en McCartney weer eens stoned, of waren ze werkelijk wat op het spoor? Welke richting moet ik kiezen? Heb ik een gezonde relatie? Hoe word ik gelukkig? Deze problemen zijn van alle tijden en binnen de filosofie raakt men er niet over uitgepraat. Oude filosofen als Plato, Augustinus en Rousseau zijn nog verrassend actueel. Zij brengen liefde in verband met levensvragen die jou vandaag de dag bezig houden.
Binnen de cursus All you need is love? komen deze vragen aan bod door theorie over verlangens, liefde en geluk op een verfrissende manier te combineren met praktijkvoorbeelden en oefeningen. We dagen je uit om over je leven na te denken, zodat jij gewapend met de beste antwoorden de toekomst tegemoet kan zien.
Lezing door Thijs gegeven op 13 april 2013 bij de discussiebijeenkomst Broedplaatsen en Waardecreatie.
Thijs Sins op TransVormers debat over waardecreatie en leegstand
Bij filosofie zullen jullie vast denken dat wij filosofen maar eindeloos nadenken over van alles en nog wat, een beetje uit het raam turen en … dat is ook zo. Maar vandaag zal ik jullie laten zien dat die gedachten ook tot hele goede inzichten kunnen leiden die ook in de dagelijkse praktijk voor iedereen verhelderend kunnen zijn. Neem nou dit mooie Volkskrantgebouw waar we ons nu in bevinden. Zoals jullie weten heeft dit lege gebouw zich in enkele jaren weten te vormen tot een bijzondere plek met een bijzondere status en een bijzondere waarde voor Amsterdam en haar Amsterdammers. Maar toch, eigenlijk is het ook maar gewoon een gebouw. Niets meer dan een stel muren met een dak erop en wat praktische liften erin. Zo zijn er zoveel, maar wat maakt dit gebouw nou zo bijzonder? Waarom vinden we het zo erg als dit gebouw jaren lang leeg zou staan? Waarom gaat het ons allemaal zo aan het hart en zijn we zo blij dat dit gebouw tegenwoordig zo goed gebruikt wordt? Door met jullie een klein gedachte-experiment te doen hoop ik onze onbewuste emoties voor dit gebouw vandaag voor jullie te verduidelijken.
Voor het gedachte-experiment wil ik jullie graag even meenemen naar het prachtige festival Lowlands. Helaas niet echt, want zoals gewoonlijk is het natuurlijk weer eens veel te vroeg lang en breed uitverkocht, maar toch. Stel je gewoon eens voor dat je straks in augustus één van die gelukkigen bent die met een sloeberig tentje en een winkelwagen vol knakworst en bier het campingterrein opploetert.
Het is donderdagochtend en je bent lekker vroeg. Na een helse reis ben je drie keer bijna out gegaan in veel te lange rijen, maar dan toch ligt daar eindelijk een prachtig weids open grasveld voor je waar iedereen waar hij maar wilt zijn tentje op mag gooien. Een ongerept campingparadijs, en op dat moment is het hele grasveld nog van iedereen. Elke uithoek, elke greppel, elke schaduw, iedereen heeft even veel recht op de ruimte. Iedereen is gelijk, want hier geldt alleen maar de simpele wet: “wie het eerst komt wie het eerst maalt”. De campingwereld ligt aan je voeten en dolgelukkig gooi je je tentje neer op die perfecte plek, niet te dicht bij de 24-uurstent maar ook weer niet te ver van de wc’s en de Hema-campingwinkel. Jij en je vrienden hebben met veel pijn en moeite het Lowlandscamping-utopia gevonden, maar dan gebeurt er opeens iets vreemds.
Terwijl jij je eerste biertje opentrekt, zie je dat een andere bezoeker bij jou in de buurt zijn tentje opzet en vervolgens vol overtuiging allemaal paaltjes in de grond begint te slaan. Hij knoopt er een ongelofelijke hoeveelheid slingers omheen en daarmee zet hij wel 50 vierkante meter van het campingterrein af. Natuurlijk, het gebeurt wel vaker dat mensen een plekje vrijhouden voor vrienden, maar deze gast pakt het wel heel serieus aan. Met bordjes verzoekt hij iedereen om dit plekje heel even vrij te houden, en vooruit. Lowlandsgasten zijn over het algemeen ook de kwaadste niet en voor deze ene keer laten ze hem zijn kansloze gangetje maar gaan. En zo gaat de eerste nacht voorbij terwijl er met de minuut meer campinggasten het terrein op strompelen.
De volgende ochtend staat de camping zoals gewoonlijk weer eens bommetje vol. Nergens is meer een plekje te bemachtigen en de hordes Lowlandsbezoekers blijven onverminderd toestromen. Elke vierkante meter wordt benut en de tentjes staan weer eens strak tegen elkaar aangespannen. Je kunt geen meter lopen zonder pijnlijk onderuit te gaan over een scheerlijn of de zijflap van een partytent, maar meneer met zijn afgezette stukje grond trekt zich hier helemaal niets van aan. Hij staat nog steeds in zijn eentje in zijn asociale eilandje van ruimte. Er wordt steeds meer aanspraak gemaakt op zijn stukje grond. De spanningen lopen op, en dan is het natuurlijk de vraag: wat zal er gebeuren?
Inderdaad. Rond vrijdagmiddag beginnen mensen steeds meer zijn richting op te kijken en te wijzen. Langzaam lopen de gemoederen op en hier en daar wordt er al voorzichtig een luchtbedje over zijn omheining gegooid. Een enkele dappere pionier weet zelfs zijn Quechua-tentje ondersteboven in een hoek van zijn omheining te mikken. Hoe meer mensen beginnen in te zien dat het eigenlijk volkomen belachelijk is dat hij zoveel ruimte voor zichzelf opeist, hoe meer mensen openlijk aanspraak willen maken op het stukje grond. Mensen pikken het niet langer en eisen toegang tot het stukje grond, dat gisteren rond deze tijd nog niets meer dan een onvertrapt stukje niemandsland was. En dan loopt het uit de hand.
Op het moment dat mensen zijn paaltjes uit de grond beginnen te rukken en een groot deel van zijn slingers in de fik aan het steken zijn wordt de man boos en blijkt hij zijn plek zelfs met geweld te willen verdedigen. Woest zwaait hij met zijn luchtbedpomp om zich heen om uit alle macht de invasie tegen te houden, maar tegen zoveel wanhopige Lowlandsgasten is hij gewoon niet opgewassen. Het loopt inderdaad uit op geweld, ten koste van de claimende man. De man komt in een hele nare en pijnlijke situatie terecht met een rondslingerende luchtpomp, veel paaltjes op ongewenste plekken en een lynchpartij die dankzij de vrolijke slingers toch net wat minder grof lijkt dan we doorgaans van lynchpartijtjes gewend zijn. Mensen pikken het gewoon niet lang als mensen tussen alle drukte ruimte claimen zonder er zichtbaar gebruik van te maken. Het duurt misschien even, maar vroeg of laat zul je toch echt met lege handen en grof geweld van het campingterrein afgeschopt worden.
Ik heb dit gedachte experiment ontleend aan Jean-Jacques Rousseau die 250 jaar geleden al verkondigde dat de aarde van niemand is en de vruchten van de aarde van iedereen. Dat de mens verloren zou zijn op het moment dat iemand de eerste paal in de grond sloeg en uitriep; ‘Dit is van mij!’.
Rousseau legt uit dat ongelijkheid tussen mensen ontstaat door onder meer eigendomsclaims op land. Het gaat daarbij om het verlies van zelfvoorzienendheid. Men wordt in de meer geciviliseerde omgeving steeds afhankelijker van anderen in zijn levensonderhoud, afhankelijker van mensen die wel grond bezitten. Deze afhankelijkheid is een vorm van onvrijheid die een oorspronkelijke mens in de natuurstaat niet kent. Denk aan de nobele wilden van Afrika en Noord Amerika uit zijn tijd.
Maar goed, we kunnen niet terug in de tijd en de vooruitgang ongedaan maken. We moeten vooruit. John Locke is een filosoof die hiervoor een oplossing heeft en juist het eigendom en bezit verdedigt. Hij doet dit in de 17e eeuw om Engeland te beschermen tegen de willekeurige toe-eigening die de monarchie zichzelf toestond.
Locke ontleende uit de oorspronkelijke natuurstaat de natuurlijke rechten van ieder persoon:
behoudt van leven, vrijheid, gezondheid en goederen. Deze rechten werden ontleend aan het zelfbehoud van de mens, men heeft ze nodig om te kunnen overleven.
Het eigendomsrecht op land wat hieruit voortvloeit ontstaat volgens Locke door de natuur of de grond te bewerken. Daarbij wordt het begrensd doordat ieder ander zelfde recht heeft om door bewerking een stuk grond toe te eigenen.
Hij stelt echter wel de conditie bij dit eigendomsrecht dat men het stuk grond ook moet bewerken en productief moet laten zijn. Daarnaast stelt hij de condities dat men genoeg en net zo goed over dient te laten voor een ander en dat men niet meer neemt dan hij/zij kan gebruiken (niets verspillen).
Goed, wat is hier nu allemaal aan de hand? Waarom vertel ik jullie hier over een hypothetische camping-aso en een festival dat zelfs nog moet beginnen? Waarom betrek ik Rousseaus vertoog over de ongelijkheid hierin en de voorwaarden die Locke stelt aan het eigendom? Jullie voelen hem waarschijnlijk al aankomen, want in onze Amsterdamse stad, met 7,8 miljoen vierkante meter aan leegstaande kantoorruimte, is deze hoogst absurde situatie aan de orde van de dag….
Hoop is reëel
Waaier aan mogelijkheden
